Kiedy czasownik jest rozdzielnie złożony?
![Deze stoel is kapot. - Nee, niet kapot, maar scheidbaar.](/zn/werkwoord/scheidbare_werkwoorden-kapot1.png)
1. Co to jest czasownik rozdzielnie złożony?
Czasownik rozdzielnie złożony (scheidbaar werkwoord lub samengesteld werkwoord) jest połączeniem czasownika z przyimkiem. Oba słowa występują również samodzielnie, ale razem mają nowe znaczenie.
leggen
uit
![](/zn/werkwoord/scheidbare_werkwoorden-sb_intro.png)
= czasownik złożony
uitleggen
Kilka czasowników rozdzielnie to połączenie czasownika i innych części mowy, jak np. przymiotnik (schoonmaken) lub rzeczownik (paardrijden). Nie ma jednak wiele takich słów.
2. Przykład: czasowniki rozdzielnie złożone z ‘geven’
![]() ![]() (ik geef op) ![]() |
![]() ![]() (ik geef uit) ![]() |
![]() ![]() (ik geef af) ![]() |
![]() ![]() (ik geef over) ![]() |
![]() (ik geef mee) ![]() ![]() (ik geef toe) ![]() ![]() (ik geef weg) ![]() |
![]() (ik geef terug) ![]() ![]() (ik geef aan) ![]() ![]() (ik geef door) ![]() |
![]() ![]() (ik geef op) ![]() |
![]() ![]() (ik geef uit) ![]() |
![]() ![]() (ik geef af) ![]() |
![]() ![]() (ik geef over) ![]() |
![]() (ik geef mee) ![]() ![]() (ik geef toe) ![]() ![]() (ik geef weg) ![]() |
![]() (ik geef terug) ![]() ![]() (ik geef aan) ![]() ![]() (ik geef door) ![]() |
3. Jak odmieniać czasowniki rozdzielnie złożone?
Dokładnie tak jak zwykłe czasowniki. Trzeba tylko wiedzieć, gdzie w zdaniu jest przyimek.
![](/zn/werkwoord/scheidbare_werkwoorden-sb_infinitief.png)
Ik zal straks terugkomen.
![](/zn/werkwoord/scheidbare_werkwoorden-sb_vervoeging.png)
Wanneer kwam je terug?
![](/zn/werkwoord/scheidbare_werkwoorden-sb_perfectum.png)
Sandra is gisteren teruggekomen.
![](/zn/werkwoord/scheidbare_werkwoorden-sb_bijzin.png)
Dat is omdat ze straks terugkomt.
Szyk zdania czasownika rozdzielnie złożonego
- -
- Normaal
- Ik denk dat
- Mirjam
- staat
- om 7 uur
- op
- .
Z perfectum:
- Want
- Gelukkig
- Omdat
- ik
- heb
- een paraplu
- mee
- genomen
- .
Z bezokolicznikiem rozdzielnie złożonym - pierwszy sposób:
- Maar
- Straks
- Wanneer
- ik
- moet
- de deur
- open
- doen
- .
Z bezokolicznikiem rozdzielnie złożonym - drugi sposób:
- Dus
- Helaas
- Ik zie dat
- Kasper
- wil
- niet
- samen
- werken
- .
Oba sposoby są poprawne. Pierwsza występuje częściej w Belgii, druga częściej w Holandii.
4. Jakie czasowniki są rozdzielnie złożone, a jakie nie?
Nie wszystkie czasowniki składające się z dwóch części są rozdzielnie złożone.
(↓ przykłady ↓)
Często po przyimku widać, czy czasownik jest rozdzielnie złożony czy nie. Tutaj możesz zobaczyć, ile procent czasowników z konkretnym przyimkiem jest rozdzielnie złożonych.
![]() |
op |
0%
100%
|
![]() |
uit |
0%
100%
|
![]() |
af |
0%
100%
|
![]() |
in |
0%
100%
|
![]() |
mee |
0%
100%
|
![]() |
toe |
0%
100%
|
![]() |
weg |
0%
100%
|
![]() |
terug |
0%
100%
|
![]() |
na |
0%
100%
|
![]() |
vast |
0%
100%
|
![]() |
bij |
0%
100%
|
![]() |
neer |
0%
100%
|
![]() |
binnen |
0%
100%
|
![]() |
samen |
0%
100%
|
![]() |
tegen |
0%
100%
|
![]() |
rond |
0%
100%
|
![]() |
aan |
3%
97%
|
![]() |
door |
15%
85%
|
![]() |
voor |
23%
77%
|
![]() |
om |
31%
69%
|
![]() |
achter |
31%
69%
|
![]() |
over |
61%
39%
|
![]() |
vol |
71%
29%
|
![]() |
mis |
78%
22%
|
![]() |
onder |
95%
5%
|
![]() |
ver |
100%
0%
|
![]() |
ont* |
100%
0%
|
![]() |
her* |
100%
0%
|
reszta (7%) |
15%
85%
|
|
reszta (3%) |
20%
80%
|
*) 'ont' i 'her' nie są uwzględnione na liście, ponieważ nie są samodzielnymi słowami.
Jak często możemy trafić na te słowa? Im większe słowo na poniższym obrazku, tym częściej możemy na nie trafić.
![Een woordwolk die toont hoe vaak je deze woorden tegenkomt.](/zn/werkwoord/scheidbare_werkwoorden-woordwolk.png)
Wszystkie statystyki są podane na podstawie frekwencji słów w Corpus Gesproken Nederlands (CGN).
5. Bardziej szczegółowo: “żółte” czasowniki
Czasowniki rozdzielnie złożonePrawie wszystkie czasowniki.
|
aan
97% rozdzielnych Czasowniki nierozdzielnie złożoneTylko dwa często używane czasowniki: aanschouwen i aanvaarden.
|
Czasowniki rozdzielnie złożone'Door' w znaczeniu 'dalej': doorgaan, doorgeven, doorslapen, ...
|
door
85% rozdzielnych Czasowniki nierozdzielnie złożone“Psychologiczne” słowa: doorstaan, doorgronden, doorzien, ...
|
Czasowniki rozdzielnie złożonePrawie wszystkie czasowniki.
|
voor
77% rozdzielnych Czasowniki nierozdzielnie złożoneTrzy często używane czasowniki: voorkomen, voorspellen i voorzien.
|
voorkomen (ik kom voor):
zdarzać się, występować Zo'n warme lente komt bijna nooit voor. Kangoeroes komen voor in Australië. |
voorkomen (ik voorkom):
zapobiegać Dit hek voorkomt dat kinderen in het kanaal vallen. |
Czasowniki rozdzielnie złożoneCoś, co się przewraca (omwaaien: zdmuchnąć, zwiać) lub zmienia (ompraten: przekonać).
omrijden: jechać objazdem, ale nie jeździć całego koła 360°. |
om
69% rozdzielnych Czasowniki nierozdzielnie złożoneCałkowicie otoczone, więc 360°:
omhelzen (objąć), ommuren (otoczyć murem). |
Czasowniki rozdzielnie złożoneZ jednego do drugiego, często ruch:
overstappen, oversteken, overmaken, ... również: overhouden i overslaan |
over
39% rozdzielnych Czasowniki nierozdzielnie złożoneWięcej niż zwykle:
overbelasten, overschatten, overheersen, overtreffen, ... również: overwinnen, overlappen, overleggen, overlijden i overtreden |
Czasowniki rozdzielnie złożoneonderbrengen, onderdompelen, onderduiken, onderlopen i ondersneeuwen
|
onder
5% rozdzielnych Czasowniki nierozdzielnie złożoneReszta.
|
![Een kapotte spiegel.](/zn/werkwoord/scheidbare_werkwoorden-kapot2.png)